Pierwsza wzmianka o ziemiach, na których leży gmina Pionki pochodzi
z czasów panowania Władysława Jagiełły (rok 1391), to początki osadnictwa na tym obszarze wiążą się jeszcze z czasami prehistorycznymi, o czym świadczą przedmioty z tego okresu odnalezione w 1835 roku przez archeologów w okolicach Jedlni.
W średniowieczu przez ziemie należące do gminy Pionki biegły szlaki handlowe w kierunku Wisły. Szlaki te miały decydujące znaczenie dla struktury sieci osadniczej, gdyż to właśnie one przyczyniły się do kolonizacji i zasiedlania Puszczy Kozienickiej. Dzięki nim powstały najstarsze osady obecnej gminy Pionki, tj. Jedlnia Kościelna i Sucha, których początki sięgają XII wieku.
Nieco większe znaczenie miała Jedlnia Kościelna, która była ważnym ośrodkiem bartnictwa. Choć polscy królowie otaczali ją szczególną opieką do końca XVIII wieku, to szczyt jej rozwoju przypada na czasy panowania Władysława Jagiełły (zresztą sam zwycięzca spod Grunwaldu wielokrotnie zatrzymywał się tutaj na polowania), kiedy przeprowadzono tędy szlak łączący Kraków z Litwą. Osady na obszarze obecnej gminy Pionki (wówczas przynależne do tzw. ekonomii kozienickiej) doszły do takiego znaczenia, iż już w roku 1615 miała tu miejsce pierwsza lustracja. Dowiadujemy się z niej np., iż młynarze oddawali co roku do folwarku w Jedlni 30 korcy żyta, a także po 2 wieprze, karmione własnym kosztem. Płacili również dziesięcinę dla plebana z Jedlni w wysokości 3 korcy żyta każdy. Ponadto Maciej Zagożdżon musiał płacić rocznie 24 grosze czynszu za nowe pola i łąki, które już uprawiał, albo przygotowywał pod uprawę. Młynarze Pionka i Zagożdżon płacili także czynsz za użytkowanie stawów (odpowiednio 30 i 166 zł). 14 lat później nastąpiła kolejna lustracja precyzująca charakter i wymiar pańszczyzny, jaką musiano odrabiać na rzecz folwarku w Jedlnej.
Podobnie jak i cały kraj, tak i dobra królewskie w Puszczy uległy znacznym zniszczeniom w wyniku wojen oraz najazdów wojsk szwedzkich, siedmiogrodzkich i kozackich, nawiedzających Rzeczpospolite w wieku XVII.
Mimo wszystko rozwój osadnictwa na tym obszarze trwa dalej, czego najlepszym przykładem jest założenie przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego miejscowości Augustów. Osiadła tu napływowa ludność znad Sanu - Lasowiacy. Piękną, ale i tragiczną kartę w historii gminy Pionki zapisały działające w czasie Powstania Styczniowego m.in. na jej terenie oddziały Czachowskiego i Kononowicza (ten drugi liczył nawet do 650 osób).
Kolejną ważną datą jest rok 1922, kiedy to Ministerstwo Spraw Wojskowych - w porozumieniu z Ministerstwem Przemysłu i Handlu - podjęło decyzję o wybudowaniu w Puszczy Kozienickiej, koło wsi Zagożdżon Państwowej Wytwórni Prochów i Materiałów Kruszących. Dynamiczny rozwój, szybki napływ ludności ze wszystkich zakątków kraju przynoszących ze sobą potencjał intelektualny, demograficzny oraz fachową wiedzę spowodował powstanie unikalnego społeczeństwa lokalnego. Na tle przedwojennej Polski wyróżniała się ona wysokimi kwalifikacjami zawodowymi oraz niewątpliwym patriotyzmem. Powstał nowoczesny, rozwijany z rozmachem kompleks przemysłowy, który stworzył podstawy szybkiego rozwoju osady przyfabrycznej, która bardzo szybko przekształciła się w miasto Pionki, w którym w 1939 roku mieszkało około 8500 osób. Po zakończeniu II wojny światowej, zakład został odbudowany i wznowił produkcję. Dzięki temu przez następne 45 lat zaliczał się do największych producentów branży chemicznej w Polsce. Przez 67 lat, na terenach obejmujących ponad 700 ha wzniesiono 500 budynków. Stworzyły one infrastrukturę przemysłową Państwowej Wytwórni Prochu, przekształconej następnie w Zakłady Tworzyw Sztucznych Pronit. W latach 1950-1970 pracowało w nich od 5 do 10 tysięcy mieszkańców regionu pionkowskiego, natomiast w latach 90-tych do 4 tysięcy.
Ważną datą jest 1 stycznia 1973 roku gdyż w powiecie kozienickim województwie Kieleckim utworzono wiejską gminę Pionki z obszaru dawnych gmin Jedlnia i Suskowola, natomiast Pionki (miasto) zachowały swoją odrębność administracyjną aż do dziś.
